Yaşlanma Nedir?
Tüm canlılar doğumdan ölüme kadar birçok süreçten geçmektedir. Bu süreçlerden sonuncusu da yaşlanmadır. Yaşlanma, ilerleyen yaş ile birlikte hücre, doku, organ ve sistemlerde meydana gelen ve geriye dönüşümü olmayan değişikliklerin bütünüdür.
Yaşlılık Nedir?
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre psikogeriatrik yaşlılık dönemini 65 yaş ve üstünü yaşlı, 85 yaş ve üzerini çok yaşlı olarak tanımlamıştır. Gerontolojistler ise yaşlılığı 65-74 yaş arası genç yaşlı, 75-84 yaş arasını orta yaşlı ve 85 yaş üzerini ileri yaşlılık (ihtiyarlık) devri olarak sınıflamışlardır.
Yaşlılık, fizyolojik ve biyolojik değişiklikler nedeniyle bireyin artan yaşın etkilerini gösterme halidir. Bu evre, bazı bireylerin günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirmede zorluk çektiği ve bu nedenle başkalarına bağımlı olduğu bir dönemdir.
Yaşlılık Psikolojisi
Hafıza, öğrenme, zekâ gibi zihinsel fonksiyonlarda, güdü ve dürtülerde ve kişilikte değişimler psikolojik yaşlanmadır. Bilişsel işlevlerde hafif düşüş çok yaygın olarak görülse de ileri yaştaki çoğu insan da çok ciddi bilişsel sorunlar ortaya çıkmayabilir. Yapılan araştırmalarda bu süreci kabullenen, acıların ve ağrıların hayatının bir parçası olarak gören yaşlı bireylerin normalden daha az somatik belirtileri olduğunu bildirmiştir. Buna karşın yaşlı bireylerin kendilerini yaşlılığa hazırlamamaları nedeniyle yetersizlik duygusu, kaygı, başkalarına yük olma korkusu, istenmediğini düşünme, işe yaramadığı düşüncesi gibi değişimler de oluşabilmektedir. Bu değişimler yaşlı kişiyi olumsuz etkileyebilir.
Koronavirüs (Covid-19) Nedir?
Yeni koronavirüs hastalığı (Covid-19), ilk olarak 13 Ocak 2020 tarihinde Çin’in Wuhan eyaletinde yüksek ateş ve nefes darlığı ile tanımlanan yeni viral solunum yolu hastalığıdır. Oluşturduğu küresel salgın durumundan ötürü pandemi olarak tanımlanmaktadır.
Koronavirüsün Yaşlılık Psikolojisi Üzerindeki Etkisi
Yaşlı bireyler son zamanlarda tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınında risk grubundadır. Bu süreçte risk grubuna dahil olmak onları psikolojik açıdan olumsuz etkileyebilir. Yaşlı bireyler, belirsizlik ve çaresizlik hisleri, hastalanma ve ölme korkusu, güvensizlik, uykusuzluk, huzursuzluk, aşırı kaygı, depresif belirtiler gibi problemlerle karşı karşıya kalmaktadır.
Belirsizlik ve Çaresizlik Hissi
Süreç hakkında herhangi bir süre verilmemesi ve ne zaman sonuçlanacağının bilinmemesi yaşlı bireyleri belirsizliğe itebilir. Herhangi bir tedavi edici ilacın olmaması ve tedavi süreci hakkında bilginin bulunmaması çaresizlik hissi yaratabilir.
Hastalanma ve Ölüm Korkusu
Pandeminin hızlı yayılması, ölü ve hasta sayısının artması ve yaş ortalamasının yaşlı bireyleri kapsaması hastalanma ve ölüm korkusunu olumsuz yönde etkileyebilir.
Güvensizlik
Her an koronavirüse yakalanma hissine kapılma ve kendini güvende hissedememesidir. Önlemlerin yeterli olmadığını düşünmesi güvensizliği arttırabilir. İnsanların panik halinde olması da güvensizliğe sebep olabilir.
Yalnız Hissetme
Özellikle yaşlı bireylerin karantina ve izolasyon süreçlerinde çocuklarından ve yakınlarından uzak durmak zorunda kalması sonucunda oluşabilir.
Aşırı Kaygı
Koronavirüse karşı ne yapacağını bilmemek, sürekli bu konu üzerinde düşünmek ve bir yakınını kaybetme korkusu aşırı kaygıya sebep olabilir. Aslında kaygıyı bir savunma mekanizması gibi kabul edebiliriz.
Depresyon
İzolasyon süreci boyunca meydana gelme olasılığının yüksek olduğu bir durumdur. Günlük rutininden farklı bir duruma geçmek bu sürecin habercisi olabilir. Kişinin bu süreçte üzüntülü, kendini boşlukta hissetmesi ya da umutsuzluğa kapılması olası bir tepkidir.
Mervenur Yılmaz | Psikolog
Kaynaklar
- Beğer, T., Yavuzer, H. (tarih yok). Yaşlılık ve Yaşlılık Epidemiyolojisi. Nisan 2020 tarihinde http://www.klinikgelisim.org.tr/kg_25_3/1.pdf adresinden erişildi.
- Kocagöz, P. D. (tarih yok). Koronavirüs (Coronavirus). Nisan 2020 tarihinde https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/koronavirus-coronavirus/ adresinden erişildi.
- Kulaksızoğlu, D. I., Ayhan, D. (tarih yok). Huzurevi ve Bakımevi Çalışanlarına Kurumda Kalan Kişiler için Covid – 19 Salgınına Yönelik Öneriler. Nisan 2020 tarihinde https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/2832020155435-HuzureviCOVID.pdf adresinden erişildi.
- Tereci, D., Turan, G., Kasa, N., Önce, T. (tarih yok). Yaşlılık Kavramına Bir Bakış. Nisan 2020 tarihinde Dergipark: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/626883 adresinden erişildi.