Sabah ilk iş olarak bilgisayarınızı açar mısınız? Çevrimiçi ilişkileri gerçek hayattakilere tercih ediyor musunuz? İşiniz veya okul çalışmanız, çevrimiçi olarak geçirdiğiniz zaman yüzünden zarar görüyor mu?
İnternet Bağımlılığı Nedir?
Genellikle internet bağımlılığı bozukluğu olarak adlandırılan teknoloji bağımlılığı, internet, akıllı telefonlar ve Facebook ile Instagram gibi sosyal medya siteleri dahil olmak üzere çeşitli teknoloji biçimlerinin kullanımının kontrol edilememesini tanımlar. Çevrimiçi bağlılığın artması ve ceplerimizde mini bilgisayar taşımamızla birlikte çevrimiçi oyun ve kumar gibi teknolojiyle ilgili bağımlılık yapan davranışlarda önemli bir artış vardır.
Teknoloji ve İnternet Bağımlılığı Nedir?
Bağımlılığın tanımlayıcı birkaç özelliği vardır. Bunlar; olumsuz sonuçlarına rağmen davranışı sürdürme, davranışı kontrolün azalması, davranışı tekrarlayıcı şekilde yapma ve davranışı gerçekleştirmeden önce duyulan yoğun istektir. Bağımlılık denilince akla ilk olarak uyuşturucu madde ya da alkol kullanımı gelse de davranışsal bağımlılıklar da vardır.
Davranışsal bağımlılıklarda tıpkı alkol gibi kişi, belirli davranışı yaparak rahatlama ve huzur hisseder. Davranışın ödüllendirici ve tatmin edici özelliği zamanla bu davranışın tekrarlanmasına ve bağımlılığa dönüşmesine katkı sağlar. Tıpkı madde bağımlılığı gibi, kişi bağımlı olduğu davranışı sürekli gerçekleştirmek ister. Teknoloji ve internet bağımlılığı da tıpkı madde kullanımı gibi bir bağımlılıktır ve davranışsal bağımlılık adı altında açıklanır.
Nasıl Ortaya Çıkar?
Davranışsal bağımlılıklar ve John Bowlby’nin geliştirdiği Bağlanma Teorisi’ndeki bağlanma çeşitlerinden güvensiz bağlanma stilleri ile arasında bir ilişki bulunduğu saptanmıştır. Davranışsal bağımlılık, bilgisayarı problemli kullanmayan gençler ile kıyaslandığında bilgisayarı problemli kullanan gençlerin ailelerinin daha az destekleyici ve sıcak olmadıkları sonucuna varılmıştır (Sümer, 2015).
Bowlby’nin savunduğu bağlanma kuramında güvenli ve güvensiz bağlanma türleri vardır. Güvensiz bağlanma kaygılı ve kaçıngan olarak ikiye ayrılır. Bağlanma, hayatta kalmak için gereklidir. Aynı zamanda bağlanma yakınlığı koruma, kaygı, endişe ve korku gibi durumlarda ayrılık stresi yaratma, keşif için güvenli üs, herhangi bir tehlikeli durumdan korunmak için güvenli bir sığınak görevi gören bir sistemdir. Düzenleyici bir sistem olarak tanımlanan bağlanma, bu işlevlerini yerine getirebilmesi için ebeveyn ile çocuğun arasında ilişkinin yeterli ve kaliteli olması gerekir. Bu ilişki yeterli olmadığı durumlarda, çocuk hayatta kalmak adına farklı yollar aramaya çalışır. Bu farklı yollar genellikle güvensiz bağlanma davranışları ile ilgilidir. Güvensiz bağlanma davranışları birçok olumsuz davranışla ilişkilidir ve bunlardan biri de bağımlılıktır (Sümer, 2015). Güvensiz bağlanmanın, ihmal edilmiş çocuk olmanın, çocukken sıcak aile ortamının yakalanamaması gibi davranışların sonuçlarından biri de bağımlılık, spesifik olarak oyun/internet/teknoloji bağımlılığıdır.
Nasıl Anlaşılır?
Diğer bağımlılıklara benzer şekilde internet bağımlılıklarının da ciddiyet ve şiddet seviyeleri değişiklik gösterebilir. Teknoloji ve internet bağımlıları, internetteyken ya da teknolojik bir cihazla ilgileniyorken mutlu ve iyi hissederken, bağlantısı olmadığı zamanlarda da geri çekilme ve mutsuzluk hali söz konusudur. İnternet ve teknoloji bağımlılığı sağlığınızı, ilişkilerinizi, akademik hayatınızı ve performansınızı olumsuz yönde etkileyebilir. Teknoloji ve internet bağımlılığının en belirgin özellikleri olarak diğer bağımlılıklarda da görülen teknoloji/internet eksikliği ve yoksunluğu sırasında gözlemlenen geri çekilme, teknoloji eksikliğinde aşırı mutsuz hissetme, uyku problemleri, sürekli bağımlı olunan cihaza/internete bakma ve kullanma isteği ile kendini bu konuda durduramamak olabilir.
Ekin Sarı | Klinik Psikolog
Referanslar
- Sümer, Nebi & Kahya, Yasemin & Çapar, Tuğba. (2015). Bağlanma ve bağımlılık: Kuramsal çerçeve ve derleme çalışması. Articles of Turkish Journal of Psychology. 16. 192-209.
- Yıldızhan, Eren (2016). Bağlanma Teorisi ve Bağlanma Bozukluklarına Genel Bir Bakış. Anadolu Klin. DOI: 10.21673/anadoluklin.237462