Peter Pan Sendromu, yetişkinlik çağına ulaşmış ancak yetişkin hisleri ve sorumluluklarıyla yüzleşemeyen “hiç büyümeyen” erkekleri karakterize etmek için kullanılan popüler bir terimdir. Bu terim, James M. Barrie’nin hayat hikâyesinden esinlendiği ünlü romanı “Peter Pan” ve asla büyümeyen kurgusal karakter Peter Pan’dan türetilmiştir. Bu romanda ölen erkek kardeşini taklit eden ve asla büyümeyen Barrie, büyümenin sorumluluğunu üstlenemez ve bir kadınla uzun süreli duygusal bir ilişki yaşayamaz.
Özellikleri
Peter Pan Sendromuna sahip bireylerin yaş ve olgunluk seviyeleri arasında gözle görülür bir uyumsuzluk vardır. Bu bireyler yetişkinlik döneminin gerektirdiği sorumluluklardan kaçınmakla birlikte çocukluk döneminin kaygısız zihniyetine tutunarak çocuksu davranışlar sergilerler. Bağlılık korkusuyla uzun vadeli ilişki kurmaktan kaçınır ve bir işi sürdürmekte güçlük çekebilirler. Sürekli eğlence arayışının yanı sıra dürtüsel hareketlerde bulunabilirler. Sorumsuz davranışları ve narsistik özellikleri nedeniyle sosyal ve mesleki ilişkilerinde zorluklar yaşarlar.
Kiley’a göre (1997) sendromun belirtileri 12 yaş civarında ortaya çıkmaktadır. Birey özellikle 13-14 yaşlarında anne ve baba arasındaki problemli ortamdan etkilenir ve bunun yarattığı sorumsuzluk ve tedirginlik duygularıyla baş etmeye çalışır. Ergenlik döneminin başında sosyal izolasyonla kendini gösterir ve birey arkadaş gruplarına girmeme, girse bile kendini ortama ait hissetmeme durumunu yaşar. 17-18 yaşlarında ise sıcaklıktan yoksun cinsel birliktelikler deneyimleyebilir. Bu yaşlarda ebeveynleri tarafından onaylanma beklentisi hâkimdir. 19-20 yaşlarında ise mükemmelliyetçilikle birlikte narsisizm belirgindir. Buna ek olarak 21-22 yaşlarında kendi ulusal veya etnik kökenine aşırı bağlılık ve diğer gruplara karşı önyargı ve ayrımcılıkla özdeşleşen şovenizm görülür. Otuz yaşından sonra ise tüm çabalarına rağmen hayal kırıklığı yaşar ve yalnızlık, ait olamama ve çaresizlik duygularıyla baş etmeye çalışır. Bu bireyler, toplumda kabul gördükleri sürece kendilerini değerli hissederler.
Görülen belirtiler sırasıyla şu şekilde özetlenebilir:
- Sorumsuzluk
- Tedirginlik
- Yalnızlık
- Cinsel rol çatışması
- Narsisizm
- Şovenizm
Peter Pan Sendromu’nun erkekleri daha çok etkilediği savunulsa da yapılan araştırmalar sonucu belirtilerin çoğunun cinsiyet ayrımı olmaksızın gençlerde görüldüğü öne sürülmüştür.
DSM-5 tarafından resmi bir psikolojik veya tıbbi tanı olarak tanınmamasına rağmen Peter Pan Sendromu’nun varlığı yeni bir psikolojik olgu olarak kabul edilir.
Zeynep Durdağı | Psikolog
Referanslar
- Kalkan, M., Batık, M. V., Kaya, L., & Turan, M. (2021). Peter Pan Syndrome “Men Who Don’t Grow”: Developing a Scale. Men and Masculinities, 24(2), 245–257.
- Akardaş, E. (2019). Peter Pan Sendromu: Bugünün Gençleri ve Yetişkinlikten Kaçış. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 117 – 129.