Karen Horney, kadınlar ve erkekler arasındaki farka Freud gibi biyolojik açıdan bakmayı reddederek sosyo-kültürel açıdan ele aldı. Öte yandan, kişiliğin yaşam boyu gelişen ve dönemlere ayrılan bir yapısı olmadığını savundu. Horney, daha farklı bir nevroz teorisi geliştirdi. Nevrozun insanlar açısından bir başa çıkma mekanizması olduğunu ortaya attı. Horney nevrozu çatışmalar arası uzlaşmacı çözümler bulabilme girişiminin getirdiği ruhsal rahatsızlık olarak tanımladı. Bu nevrozları adlandırabilmek için de kişinin içerisinde olduğu kültürü tanımanın önemini vurguladı. Anksiyeteyi, kişinin yalnız, çaresiz ve güvensiz kalması olarak tanımladı. Horney, bu bağlamda nevrotik ihtiyaçları üçe ayırdı:
- İtaatkar/Boyun Eğen Kişilik: Kişi, kabul görme ihtiyacını insanlara her koşuldu ılımlı yaklaşarak giderir.
- Bağımsız/Kaygılı kişilik: Gerçek benlik ve ideal benlik arasında yaşanan çatışma sonucunda kişi ideal benliğini yansıtabilmek adına mükemmeliyetçi bir kişiliğe bürünür ve gerçek benliğinden uzaklaşır.
- Saldırgan Kişilik: Kişi, kabul görme ihtiyacını karşılayabilmek için saldırgan bir tutum sergileyerek dikkati üzerine çeker.
Feminist Bakıç Açısından Psikanaliz
Horney’nin Freud’a karşı çıkmasındaki sebeplerden biri cinsel gelişim açısından kadınlara bakış açısıdır. Freud’a göre kadınlar erkek cinsel organına karşı kıskançlık duygusu besler ve kompleks geliştirir. Horney ise tam tersi bu fikre karşı çıkarak erkeklerin kadınları ve kadın rahmini kıskandığına atıfta bulunmuştur. Bu kıskançlığın da erkekler tarafından kadınlara karşı aşağılama ve küçümseme duygularının daha çok ortaya çıkmasını ve bu duyguları bastırarak üstünlük kurma çabaları olduğunu savunmuştur.
Karen Horney, feminist terapilerin öncüsü oldu ve gelişmesine katkı sağladı. Bu hareket öncülüğünde Association for Women in Psychology (AWP) kuruldu. Toplulukta düzenli çalışmalar, konferanslar yapıldı ve hala buna benzer faaliyetler yürütülmeye devam ediliyor.
Gaye Yüksekdağ | Psikolog
Referanslar
- O’Connell A. N. (1980). Karen Horney: Theorist in Psychoanalysis and Feminine Psychology. Psychology of Women Quarterly, 5(1), 81-93 22 Şubat 2023 tarihinde https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=f87aedf22d71a27909afe80b9008d18f25cf64a2 adresinden erişildi.
- Van den Daele, Leland. (1979). Horney’s theory of neurosis: A developmental-structuralist interpretation. American Journal of Psychoanalaysis. 39. 23-36.22 Şubat 2023 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/22678428_Horney’s_theory_of_neurosis_A_developmental-structuralist_interpretation adresinden erişildi.