Müzik, tarih boyunca psikolojik ve fizyolojik problemlerin tedavisinde bir araç olarak kullanılmıştır. Eski Yunanlılarda müzik, her türlü erdemin esası olup ruhun eğitimi ve arınmasında büyük bir etmen olarak kabul edilmiştir. Müziğin epilepsi, depresyon, sıla hastalığı-melankoli, mâni, cinnet, histeri, felç, afazi gibi hastalıkların tedavilerinde kullanıldığı söylenmiştir. Eski Türklerde ise müzik terapi, kam ve baksı adı verilen tedaviciler tarafından yapılmıştır. Pentatonik (beş sesli) nağmelerle ve dört adımlı ritimlerle terapiyi gerçekleştirdikleri görülmüştür. Beş seslilik Türk kültüründe hem trans oluşturucu hem de tedavi edici özelliğini taşımıştır. Ayrıca pentatonik melodiler hala birçok Avrupa ülkesinde terapi amaçlı kullanılmaktadır. Selçuklu ve Osmanlılarda müzik ile tedavi, bireysel olarak veya darüşşifalarda yapılmıştır.
Modern zamana bakıldığında müzik terapisi ilk kez 1947 yılında Michindan Devlet Hastanesi’nde başlanmıştır. Müziğin tedavi amaçlı kullanımı, 1977’de Amerika tarafından bir bilim dalı olarak kabul görmüştür. Müzik terapisi psikiyatri temelli hastalıklarda 1950’lerden beri kullanılmaya devam etmektedir. Bugün birçok ülkenin kliniklerinde, araştırma merkezlerinde, sanat merkezlerinde, hastanelerde, kreşlerde ve bağımsız alanlarda müzik terapi uygulamaları yapılmaktadır.
Müzik Terapisi Nedir?
Müzik terapi, bireylerin fiziksel, psikolojik, sosyal ve zihinsel ihtiyaçlarını karşılamada müziği ve müzik aktivitelerini kullanan terapi yöntemidir. Terapilerde ritim, melodi ve armoni gibi müzik unsurları ön plandadır. Müziğin insan beyni ve ruhu ile bütünleşmesiyle ilerleyen bir süreçtir. Müzik, insanın merkezi sinir sistemi ve beyin kabuğunda yer alan düşünme, öğrenme, konuşma ve beden kontrolü ile ilgili merkezleri uyarmaktadır ve bu alandaki gelişmeleri desteklemektedir.
Müziğin türüne göre beynin farklı alanları çalışmaktadır. Bu sayede duygusal bozukluk veya nörolojik rahatsızlık sebebiyle işlevini yitiren bazı beyin bölgelerinde iyileşme gerçekleşebilmektedir. Bu iyileşme sürecinin gerçekleşebilmesi için bireyler ile gerçekleştirilen süreç müzik terapisidir.
Nasıl Uygulanır?
Müzik terapisi 5 aşama altında gerçekleşmektedir; nefes terapi (doğru nefes alma), dijital ve canlı enstrüman uygulamaları, ses masajı, vibrasyon (titreşim terapi) ve sound terapi. Müzik terapistleri, depresyon, kaygı bozuklukları, panik atak, uykusuzluk, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozuklukları, otizmli bireyler (çocuklar ve ergenler), madde bağımlılığı, alzheimer hastaları ve demans, öğrenme güçlüğü çeken bireyler ile çalışmaktadır. Ayrıca hamileler için doğum sancılarının azalması, kanser hastalarının psikolojik sorunlara karşı bağışıklık sistemlerinin güçlendirilmesi ve sağlıklı bireylerin ruhunu rahatlatabilmesi için de uygulanabilmektedir.
Araştırmalara göre, yaşlıların piyano gibi müzik aletlerinin eğitimini almaları kendilerini iyi hissetmelerini sağlamakta, uzun süreli hafızadaki bilgileri kazanmada etkili olabilmektedir. Buna göre alzheimer ve demans için iyi bir terapi yöntemi olabileceğini söyleyebiliriz. Diğer bir araştırma, 20 hiperaktif çocuk ile 20 normal çocuk üzerinde sessizliğin, müziğin ve konuşmanın aritmetik problemleri çözme yeteneğine etkisi incelenmiştir. Normal çocuklarda bu üç durumda da aynı problemi çözme kapasitesi tespit edilmiştir. Hiperaktif çocuklarda ise, müzikal uyarı sonrasındaki aritmetik problem çözme yeteneğinin, sessizlik ve konuşma sonrasındakinden daha iyi olduğu gözlenmiştir. Burada hiperaktivite bozukluğuna sahip çocukların müzik dinledikten sonraki başarısındaki artışı ve zihinsel sorunlarını çözmeyi kolaylaştırdığını söyleyebiliriz.
Mervenur Yılmaz | Psikolog
Kaynaklar
- Çoban, D. A. (2010). Müzik ile Terapi.
- Birkan, I. (2014). Müzikle Tedavi, Tarihi Gelişimi ve Uygulamaları. 24 Nisan 2020 tarihinde http://www.aktuelpsikoloji.com/d/file/d10.pdf adresinden erişildi.
- Müzik Terapisi Nedir? (tarih yok). 24 Nisan 2020 tarihinde https://rasyonelpsikoloji.com/muzik-terapisi-nedir/ adresinden erişildi.
- Abikoff H., Courtney M. E., Szeibel P. J., Koplewicz H. S. Journal of Learning Disabilities, Volume 29, No:3, Pages 238-246. 1996. The Effects of Auditory Stimulation on the Arithmetic Performance of Children with ADHD and Nondisabled Children.
- Olson B. K. J., Music Ther. 1984. “Player Piano Music as Therapy for the Elderly”.