Antik dönemden beri insanlar, müziğin ruh sağlığını nasıl etkilediğini araştırmışlar ve psikolojik rahatsızlıkları olan insanlar üzerinde müziğin tedavi edici bir etkisinin olduğunu savunmuşlardır. Müzikle tedavi, bugün hepimizin bildiği müzik terapisinin de önünü açmıştır (Sezer, 2011). Müziğin, insan ruh sağlığının üzerindeki olumlu etkileri yapılan çalışmalarda tekrar tekrar gösterilmiştir.
Müziğin Gençlere Olan Etkisi
Özellikle, genç ve ergen bireylerde yapılan çalışmalarda müziğin bazı türlerinin kişi üzerinde olumsuz etkileri olabileceği bilinmektedir. Yapılan bazı ilişkisel çalışmalar, bunu bizlere sorgulatmaktadır.
Müzik Şiddet İlişkisi
Sezer, 2011 yılında yaptığı “Öfke ve Psikolojik Belirtiler Üzerine Müziğin Etkisi” adlı çalışmasında, arabesk müzik dinleyen bireylerin öfke puanlarının, diğer türleri dinleyen bireylere göre daha yüksek olduğu, öfke kontrolü aşamasında yine bu bireylerin başarısız olduğunu ve öfkelerini dışa yansıttıklarını göstermiştir.
Uluçay’ın (2018) yaptığı çalışmada da benzer sonuçlar görülmüş, umutsuzluk duygusunu yoğun şekilde yaratma potansiyeli olan arabesk müziği dinleyen bireylerin şiddet eğilimlerinin yüksek olduğu bulunmuştur. Bunların dışında, bazı çalışmalarda Türk Halk Müziği, Türk Sanat Müziği, Rap, Özgün Müzik gibi türlerin de olumsuz davranışlarla ilişkili olabileceği bulgular arasındadır.
Güner’in (1998) yaptığı çalışmada heavy-metal müzik dinleyen bireylerin saldırganlık düzeylerinin diğer bireylerden çok daha yüksek olduğu; rock müzik dinleyen bireylerin de şiddet eğilimi yüksek olan grupta yer aldıkları belirtilmiştir.
Amerika’da yapılan başka bir çalışmada heavy-metal müzik dinleyen bireylerin yaşama daha olumsuz baktığı ve intihar düşüncelerinin daha fazla olduğu gösterilmiştir (Scheel ve Westfeld, 1999). Bu bulgulara ek olarak araştırmacılar, heavy-metal müziğin intihara yatkınlık için bir “kırmızı bayrak” olduğunu fakat müziğin direkt etkisinden ziyade problemin daha temel olabileceğini de eklemişlerdir.
Müzik Türü ve Kişilik
Müziğin doğrudan olumsuz davranışlara sebep olduğunu gösteren bir çalışmanın olmadığını belirtmek gerekir. Müzik türü tercihinin bireyin kişilik özellikleriyle ilişkili olduğunu gösteren çalışmalar mevcut (Gowensmith ve ark., 1997; Artemiz, 2010). Yani belli kişilik özelliklerine sahip bireyler belli tarz müzik türlerini daha çok tercih ediyor. Dolayısıyla, müziğin tek başına bir etkisinin olduğunu söylemek zor. Etkisi olsa dahi, yine kişisel farklılıklar etki düzeyini ve şeklini farklılaştıracaktır. Örneğin, saldırganlık kişilik özelliği olan bireyde metal müzik dinlemek bu duyguları tetikleyebilir ve davranışın açığa çıkmasına neden olabilir veya umutsuzluk düzeyi yüksek olan birey arabesk ve benzeri türlerde müzikleri daha çok tercih edebilir, sonucunda da umutsuzluk düzeyinde artış görülebilir.
Bir diğer önemli nokta ise şu: Şarkıların tonal yapısından ziyade sözleriyle vermek istedikleri mesajlar bireyler üzerinde etkili oluyor olabilir. Arabesk türünde umutsuzluk içeren sözler; heavy-metal şarkıların ana temalarının başkaldırı veya isyan olması ve alkol/madde kullanımını özendirmesi, olumsuz davranışlarla ilişkilendirebileceğimiz asıl parametreler olabilir. Yapılan bazı çalışmalarda klasik müzik ve caz gibi türlerin bireyler üzerinde olumlu etkileri olduğu gösterilmiştir ki bu da şarkı sözlerinin önemli olabileceğinin tekrar altını çizmektedir.
Literatürdeki çalışmaların neredeyse tamamının, genç ve ergen bireylerle yapıldığı düşünüldüğünde, ruh sağlığını olumsuz etkileyebilme ihtimali olan müzik türleri konusunda daha çok bilgilendirme sağlamak ve bireyleri bu konuda bilinçlendirmek, hem bireysel hem de toplum sağlığı açısından faydalı olacaktır.
Beyza Küçük | Uzman Psikolog
Kaynakça ve İleri Okumalar
- Artemiz, B. (2010). Ergenlerin farklı müzik türlerine ilişkin ilgileri ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi/The investigation of the relationship between the adolescents’ personalities and their interests in different music genres. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Scheel, K. R., & Westefeld, J. S. (1999). Heavy metal music and adolescent suicidality: An empirical investigation. Adolescence, 34(134), 253-274.
- Sezer, F. (2011). Öfke ve psikolojik belirtiler üzerine müziğin etkisi. Uluslararası insan bilimleri dergisi, 8(1), 1472-1493.
- Uluçay, T. (2018). Lise öğrencilerinin dinledikleri müzik türlerinin şiddet eğilimlerine etkisi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (41), 135-153.
- William Neil Gowensmith, M.S., Larry J. Bloom, Ph.D., The Effects of Heavy Metal Music on Arousal and Anger, Journal of Music Therapy, Volume 34, Issue 1, Spring 1997, Pages 33–45,