Yönetmen: Peter Segal
Senaryo: George Wing
Oyuncular: Adam Sandler (Henry Roth), Drew Barrymore (Lucy Whitmore), Rob Schenider (Ula), Sean Astin (Doug Whitmore), Dan Aykroyd (Dr. Keats)
Yapım yılı: 2004
Tür: Romantik Komedi
Ülke: ABD
Orijinal Adı: 50 First Dates
Filmde Lucy’yi canlandıran Drew Barrymore, benzersiz bir amneziye sahip olan genç bir kadındır. Bir gün babası ile arabada yolculuk ederken karşılarına bir inek çıkar ve akabinde kaza yapıp beyin sarsıntısı geçirmesi ile birlikte kalıcı hafıza problemi geçirmeye başlar.
Lucy kazadan önceki her şeyi hatırlayabildiği gibi aynı zamanda her güne dair yeni anılar oluşturabilmektedir. Ama bu anılar her gece uyuduktan sonra kaybolmaktadır. Her uyandığında önceki güne ait tüm anılar belleğinden silinir. Bu nedenle de ailesi ona bu amnezisini açıklayan görsel hatırlatıcılar yerleştirirken aynı zamanda onu izlemeye yönlendiren bir DVD hazırlanmıştır. Bu DVD “Günaydın Lucy, burada bu yıl kaçırdığın şeyler var.” diye başlar ve Lucy’yi o güne hazırlar. Yani Lucy kazadan öncesini hatılamakta ancak kaza sonrasında yaşadıklarını hafızasına alamamaktadır.
Anterograd Amnezi
Filmin yayınlanmasından bir yıl sonra araştırmacılar F. L. adında bir hasta keşfetmişlerdi. Lucy’ninki gibi bir amnezisi olan F. L. de araba kazasından sonra amnezi problemi yaşamaya başlamıştır. Tıpkı Lucy gibi F. L. de kazadan önce meydan gelen tüm olayları hatırlayabilmekte ancak gün boyunca yaşadığı yeni olayları günün sonunda unutmaktaydı.
Psikolojide anterograd amnezi olarak adlandırılan bu durum yeni hatıraların uzun süreli belleğe aktarılamadığı amnezi türüdür. Retrograd amnezi diye adlandırdığımız amnezi türü ise eski olayları hatırlamakta zorlanan kişilerin yaşadığı amnezi türüdür.
Araştırmacılar F. L.’yi tıbbi bir yapboza benzettiler. Çünkü kendisinin beyin tarama testleri sonuçları ve psikiyatrik değerlendirme sonuçlarında beyin hasarı geçirdiğine dair hiçbir kanıt yoktu. Yani tüm bulgular normaldi. Ama yine de araştırmacılar onun amnezisinin sahte olduğunu düşünmemişler ve F. L.’nin de Lucy ile aynı bellek bozukluğuna sahip olduğuna ikna olmuşlardır.
Araştırmacılar F. L. ile konuştuklarında 2 tane sürprizle karşılaşmışlar. Bunlardan birincisi Lucy’i canlandıran Draw Barrymore’un F. L.’nin favori aktristi olmasıydı. İkinci sürpriz de kendi araba kazasından önce F. L.’nin ‘İlk 50 Öpücük’ filmini izlemiş olması.
Araştırmacılar F. L.’nin gerçekten amnezi yaşadığı konusunda kanıya sahiptiler. Yani F. L. ciddi bir amnezi yaşıyordu. Ancak onun yaşadığı, biyolojik kökeni olan organik bir amnezi olmayıp; psikolojik kökeni olan fonksiyonel bir amneziye örnektir. Araştırmacıların sonuçları da bu bulguyu daha önceden bahsettiğim gibi destekler nitelikte çıkmıştır. F. L., aynı gün içinde girdiği görsel bellek testlerinde iyi bir performans gösterirken aynı zamanda eğer o resim testinin aynı gün içinde yapıldığına inanmış olursa bu görsel bellek testinde başarılı oluyordu. Ama aslında kendisi bir günden daha fazla geçmiş olmasına rağmen iyi bir performans göstermiş oluyordu. Bunun akabinde de araştırmacılar onun fonksiyonel kökenli bir amnezi yaşadığı konusunda hemfikirlerdi.
Psikanalitik Görüş
Filmde geçenleri psikanalitik düşünceye göre yorumlayacak olursak anıların unutulma nedeninin olaylardan kaynaklı değil, olaylara eşlik eden duygular nedeniyle unutulduğunu söyleyebiliriz. Bu noktada Lucy’e baktığımızda unutmasının nedeni psikanalitik kurama göre o kazada ona eşlik eden duygu ki bu duygu -onun korkması- olmaktadır. Zaten “işimize gelmeyeni” unutma/çarpıtma eğilimimiz vardır. Bu da bu filmde kendini göstermiştir.
Görüldüğü üzere unutmak çoğu zaman faydalı değildir. Çünkü bastırılan geri gelip hatırlanmak ister. Hatırlanmadığında ise semptomlarla veya eylemlerin tekrarı ile kendini gösterir. Lucy’nin her gün boyunca uyuduktan sonra yaşadıklarını unutması gibi. Psikanaliz ise bilinçdışının belleğimize uyguladığı çarpıtmaları düzeltmeyi sağlıklı hatırlamayı ve unutmayı hedefler.
Özlem Aygül Kalem | Psikolog
Kaynakça
- Ersoy, B., (2014). Unutmak. 12 Ekim 2017 tarihinde https://bilalersoy.com/psikanaliz/unutmak/ adresinden erişildi.
- Smith, C. N., Frascino, J. C., Kripke, D. L., Mactugh, P. R., Treisman, G. J.,&Squire, L. R. (2010). Losing Memories Overnigh: A Unique Form of Human Amnesia. Neuropsychlogia, 48, 2833-2840.