Sevdiğimiz biri üzüldüğünde, bir acısını veya derdini paylaştığında yanında olmak isteriz. Karşımızdakine iyi bir dinleyici olduğumuzun sinyalini verir ve bir sıkıntısı olduğunda yardımcı olabileceğimizi göstermek isteyebiliriz. Bir süre sonra bu bir rutin haline gelebilir ve kendimize verdiğimiz destekten daha çok bir başkasına destek verdiğimizi fark edebiliriz. İşte buna aşırı empati deniliyor ve empatinin fazlasının insanı nasıl etkileyebileceğine dair geniş bir bakış açısı sunuyor.
Empati Nedir?
Empati, bireyin kendi duygu ve düşüncelerinden ayrışarak başka bir bireyin duygu ve düşüncelerini objektif bir şekilde görebilme ve fark edebilme yeteneğidir. Empati yapan birey, karşısındaki bireyde yaşanan bir duyguyu onunla birlikte yaşamaya ve ortak olmaya çalışır. Empatinin temelinde anlamaya çalışmak vardır. Aşırı empati ise kişinin karşısındaki bireyin duygularını kendisi yaşıyormuşçasına alması ve hissetmesi durumudur. Aşırı empati durumunda birey karşısındakinin duygularını aynı biçimde hissedebilir. Empati, toplum içerisinde bulunan her bireyin taşıması gerekebilen ve bu sayede birliği ve beraberliği getirebilen bir yetenektir fakat aşırı empati durumu kişinin bir süre sonra tahammülsüzleşmesine yol açabilir.
Empati Yorgunluğu
Empatide tavsiye verme ve teselli etme gibi durumlar pek yoktur. Daha çok karşımızdakini anladığını belli etme ve dikkatli dinleme üzerine bir durumdur. Aşırı empati durumunda ise bu yetenek üst seviyelere ulaşmış ve kişinin iç huzurunu ve kendi düzenini etkileyen bir hale gelir. Aşırı empati durumunda olan bir birey kendi kişiliğinden fazlasıyla ödün verip sürekli karşısındakinin duygu ve düşünceleri ile ilgilenebilir. Odak noktası kendisinden ziyade karşısındakidir. Sürekli diğer kişiye/kişilere odaklı olmak ise belirli bir süre sonra kişinin kendini ikinci plana atmasına, kendi hayatını yaşarken diğerlerinin duygu ve düşüncelerine fazla önem vermesine yol açabilir. Aslında bu fazla empatinin altında doldurulmak istenen bir sevgi boşluğu ve ulaşılmak istenen bir özsaygı olabilir. Ayrıca aşırı empatinin bir diğer nedeni de toplum içerisinde kabul edilebilme ihtiyacı olabilir.
Empati Yorgunluğuyla Baş Etme
Aşırı empati yapma hali faydalı bir birey olma isteği ile başlayabilir ve devamında büyük bir tahammülsüzlük de getirebilir. Başkalarının duygu ve düşüncelerini çok fazla üstlenen kişiler, kendilerine ve duygularına ait bir alan bırakamadıkları için kapasiteleri dolabilir ve ortaya bir tahammülsüzlük durumu oluşabilir. Böylelikle aşırı empatinin de getirdiği empati yorgunluğu ortaya çıkabilir. Bu empati yorgunluğu ile başa çıkabilmek adına sağlıklı sınırlar çizmek, yeni aktivitelere yer açmak, kendi kapasitemizin farkına varmak ve kaldırabileceğimiz kadar empati yapmaya çalışmak, bu tahammülsüzlüğü de aşabilmek adına faydalı adımlar olabilecektir.
Gaye Yüksekdağ | Psikolog
Kaynakça
- Batson, C.D. (2009). These things called empathy: Eight related but distinct phenomena. In J. Decety & W. Ickes (Eds.) (2009). The Social Neuroscience of Empathy (pp. 3-15). Cambridge, MA: MIT Press
- Gini, G., Albiero, P., Benelli, B., Altoe, G. (2007). Does empathy predict adolescents’ bullying and defending behavior?. Aggressive Behavior, 33, 467– 476.
- Gülseren, Ş.(2001). Eşduyum (Empati): Tanımı ve kullanımı üzerine bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi.,12,133-145.
- Lamm, C., Meltzoff, A. N., & Decety, J. (2010). How do we empathize with someone who is not like us? A functional magnet resonance imagining study. Journal of Cognitive Neuroscience, 22, 362-376.