Duyguları Tanımak
Duygular, tutumların, algıların, duyumların ve inançların bir göstergesi olarak öğrenilen ya da öğretilen zihin ve beden tepkisidir. Duyguların öncelikli işlevi bireyin hayatta kalmasını ve aynı zamanda ihtiyaçlarını gidermede gerekli itici gücü sağlamaktır. İnsan davranışları hangi duygunun hissedildiğine bağlı olarak şekillenmektedir. Duygu bireyin yaşayacağı olumlu veya olumsuz durumlara karşı nasıl bir yüz ifadesi göstereceği ve nasıl davranacağını belirleyen bir işlev göstermektedir.
Temel duygular beş tanedir, bunlar; neşe, üzüntü, korku, öfke ve tiksintidir. İnsanların hissettiği pek çok duygu vardır; umut, telaş, suçluluk, aşk, merak, huzur, hayranlık, utanç, teslimiyet, pişmanlık, kıskançlık, sinirlilik ve kibirlilik duygulara örnek gösterilebilir. Hissedilen bu duygular temel duyguların üzerine inşa edilen duygulardır.
Duygular, vücudumuzda ve ruh halimizde etkili değişimlere neden olmaktadır. Bunu bir hava durumu-iklim benzetmesiyle açıklamak gerekirse, hava durumu kişinin hissettiği duygu olmaktadır. Ruh hali ise iklime benzemektedir. Duygular kısa süreli olurken ruh hali ise bireyin sahip olduğu genel durumudur. Ruh hali çoğunlukla olumlu olan bir kişi yaşayacağı olumsuz duygular sonucunda tekrar kendi ruh haline dönebilecektir. Bunun farkında olabilmek bireyin kendisine “olumsuz duygular vardır ve bunları yaşayabilirim ancak bu geçecektir” telkinini vermeyi sağlayabilir.
Duyguları Ben Diliyle İfade Etmek
Ben dili; kişinin karşılaştığı durum ve davranış karşısında tepkilerini, duygu ve düşünceleriyle içten, samimiyetle ve sakince ifade etme tarzıdır. Kişi kendisini “ben”li cümlelerle anlattığı zaman karşısındakini incitmemiş, fakat kendi mesajlarını da vermiş olur. Ben dili savunmaya itmez, diğer kişiye suçluluk hissettirmez. Duygunun nedeni anlaşılır ve iletişim sağlıklı olur. Örneğin bir kişi karşısındakine “beni mutsuz hissettiriyorsun” demek yerine “mutsuzum” dediğinde kendisiyle alakalı bir bilgi vermiş olur. Bu ifade sorgulama veya yargılama içermez. Karşı tarafa olumsuz bir atıf yapılmaması nedeniyle karşı taraf savunmaya geçmez. Karşıdaki kişi anlamaya çalışır. Böylelikle iletişimin ve ilişkinin kalitesi artmış olur.
Duyguları Yönetme
Duygusal becerilerin içerisinde duyguları tanıma, anlama ve yönetme becerileri yer almaktadır. Bu beceriler, birbirleriyle etkileşim içinde gelişmektedir. Duyguları yönetme becerisinin gelişimi yaşam boyu devam etmektedir. Birey yaşadığı anda ne hissettiğini duruma ve duygularına bakarak belirleyebilir. Bireyin durumu anlaması ve değerlendirmesi duygularını açıkça anlatabilmesini sağlayacaktır. Duygularını anlayan birey güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olur. Bu farkındalık bireylerin duygularını yönetmesini sağlar. Kişi yaşadığı duyguları anladığında duygularını uygun sosyal tepkilerle ortaya çıkarır.
Duyguların İletişimdeki ve İlişkilerdeki Rolü
Buraya kadar duyguları tanımanın, yönetmenin ve ifade etmenin nasıl olacağı ile ilgili bilgiler vermeye çalıştım. Bu başlıkta odak sağlamak istediğim konu duygularını doğru ifade edebilen, doğru iletişim kurabilen bireylerin ilişkilerine yararlarının neler olacağıdır.
Duygularını, düşüncelerini ve isteklerini bu şekilde ifade edebilen birey yapmak istediği ve istemediği konularda netlik gösterebilir. Kendisini daha iyi tanıyarak ilişkilerinde sınır çizebilir. Duygusunu ifade ederek konuşması karşısındakinin duygusuna değer vermesini sağlar ve bu durum empati yeteneğini geliştirir. Hayatına odaklanarak yaşamayı öğrenir. Sahip olduklarının değerini anlayarak yaşam doyumunu artırmayı başarır.
Naime Demirhan | Psikolojik Danışman
Kaynakça
- Aygün, B. Ben Dili Sen Dili. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Dergisi.
- Cantekin, D. (2020). Duyguları Yönetme Becerileri Eğitim Programının Çocukların Duyguları Yönetme ve Bakış Açısı Alma Becerilerine Etkisinin İncelenmesi (Ph.D. Dissertation). Gazi Üniversitesi.
- Çenesiz, G. Z. (2018). Ters Yüz Filmi Kapsamında Duyguların ve Beynin İşleyişinin İncelenmesi . Ayna Klinik Psikoloji Dergisi , 5 (2) , 59-71 . DOI: 10.31682/ayna.435930
Comments (1)