Duygu Odaklı Terapi Nedir?
Duygu Odaklı Terapi’nin kurucuları Leslie Greenberg, Sue Johnson ve arkadaşlarıdır. Temelini birçok yaklaşımdan alan DOT, çeşitli teknikleri birleştirmesiyle entegre bir yaklaşım olarak literatürde yerini almaktadır. Gestalt’ın insanı bir bütün olarak ele alan yapısı, psikodinamik yaklaşımın insanın bastırılmış duygularına ve bunların ifadesine verdiği önem, Duygu Odaklı Terapi’nin tüm bunları kendi bünyesinde toplamasına sebep olmuştur. Başlangıçta çift terapisi için kullanılan bu terapi yaklaşımı zamanla bireye de uygulanabileceği düşüncesiyle, bireysel terapilerde de kullanılmaya başlanmıştır.
Duyguların İşlevi
Duygular, insan yaşamının sürdürülmesinde önemli bir rol oynar. Kişi, ilişkilerinde ne istediğini ve nasıl hareket edeceğini duyguların vermiş olduğu bilgiyle öğrenir. Korku duygusu sayesinde tehlikeli bir durumda kaçma tepkisini gösterirken, benliğinin ihtiyaç duyduğu bir şeyi ifade etmesine de yine duygular yardımcı olur.
Nasıl Çalışılır?
Duyguların, insanın vazgeçilmez bir parçası olduğunu ve istenmeyen duyguların bile bireyin ihtiyaçlarını ifade etmeye yönelik aracı rolünü temel alır. Yaşanılan her duygu, istenilen duygu olmayabilir fakat, istenmeyen duygular arkasında göstermek istediği bir durum ya da ifade edilmesi gereken bir ihtiyaç barındırır. Örneğin korku, bazen korkulması gerektiği için değil, neden korktuğumuzu veya neyden kaçtığımızı bize yansıttığı için gereklidir.
Bu noktada terapistin ayrım yapabilmesi için, bireyin yaşadığı duygunun birincil ya da ikincil veya aracı mı olduğunu saptaması gerekir. Saklama ihtiyacı olmaksızın, direkt olarak yansıtılan duygu birincilken, kırgınlığı ifade eden kızgınlık ikincil duygudur. Herhangi bir kazanç elde etmek için gösterilen duygular da aracı duygu olarak adlandırılır. Örneğin: ilgi almak için kızgın davranmak.
Terapi Adımları
Terapist, ilk olarak danışanla güvenli bir bağ kurarak onun hissettiklerini ve yaşam koşullarını anlamaya odaklanır. Bireye duyguları hakkında farkındalık kazandırılır. Duygularını güvenli hissettiği bir bağlamda deneyimler ve ifade eder. Bu duyguların temel işlevi, sağlıklı olup olmadığı keşfedildikten sonra örneğin yanlış bir inanç barındırıyorsa, yeni bir anlam kazanmasına yardımcı olunur. Bunu hayatına uygulama sürecinde nasıl bir yol izleneceğinin danışan tarafından anlaşılması sağlanır.
Kullanılan Bazı Teknikler
Boş Sandalye Tekniği: Kişinin yüzleşmesi gereken bir kişi, ifade etmesi gereken bir durum varsa karşısında o kişi varmış gibi söylemek istediklerini söylemesi beklenir.
Çift Sandalye Tekniği: Kişinin içindeki bölünmüş parçaları arasındaki iletişimi sağlamak için kullanılır. Örneğin içerisinde yardıma muhtaç bir parça varsa ama bunun yanında kendini güçlü gösteren bir tarafla bunu saklıyorsa, iki farklı yönünün yüzleşmesi sağlanır.
Sistematik Çağrışımlı Açılma: Problem yaşanılan bir durum tekrar canlandırılarak duygu, düşünce ve olay arası bağlantılar ortaya konulur.
Empatik Doğrulama: Danışan güvende hissettirilerek, ona yaşadıklarını ve hissettiklerini anlatırken derin bir anlayışla destek verirler.
Neden Duygu Odaklı Terapi?
Duygu Odaklı Terapinin çıkış sebebi ve hangi ihtiyaçların yerini doldurduğuna bakılırsa birçok ekolden izler taşıyan bir yaklaşım olmasına karşılık belki de en farklı olduğu yaklaşım Bilişsel Davranışçı Terapi’dir. Daha çok düşünce odaklı çalışılan BDT’de duygular daha az önemsenir. DOP’un ise doğrudan hedefi duygulara temas etmektir.
Elbette ki BDT’de duygular yok sayılmaz ancak BDT daha çok mantıksal yoldan olayların yorumlanma şeklinin hissedilen duygulara yol açtığını iddia eder. Örneğin, üzgün olunması yanlış inançlarla bağlantılıdır fakat Duygu Odaklı Terapi duyguları önemser ve hissedilmesi için çaba sarf eder. Tüm bunların yanında Gestalt, psikanaliz ve diğer yaklaşımlardan etkilenirken onların eksik yanlarını da doldurarak gerçek bir çözüm getirmeyi amaçlar.
Sevde Orhan | Psikolog
Kaynaklar
- Çelik, H., & Aydoğdu, B. N. (2018). Duygu odaklı terapi: Psikoterapide yeni bir yaklaşım. e-Kafkas Journal of Educational Research, 5(2), 50-68.
- Korkmaz, E. Duygu Odaklı Terapide Yeme Bozukluklarına Kapsamlı Bir Bakış. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 4(8), 14-27.
Bilişsel Davranışçı Terapi nin duyguları daha az önemsediği noktası çok doğru bir bakış açısı. Duygulara odaklanma fikrini bu yazıyı okuduktan sonra benimsedim. Biraz daha araştırma yapıp ona göre bu tip bir terapi almayı düşünebilirim. Elinize sağlık.