Depresyon

Depresyon Nedir?

Depresyon; şiddeti, belirti tipleri ve hastalık seyri açısından değişkenlik gösteren geniş bir yelpaze içinde tanımlanan bir sendromdur. Normal üzüntü halinden şiddetli, psikotik belirtilerle seyreden farklı tablolara depresyon tanısı konulabilir. Duygudurum açısından bakıldığı zaman herkesin zaman zaman normal olarak yaşadığı duygulanımların şiddeti, yoğunluğu ve süresi aşırı olduğu durumlarda bir sendrom olarak majör depresyon söz konusu olabilir.

Epidemiyoloji (Sıklık)

Depresyon yaygınlığı farklı popülasyonlarda farklı oranlar verir. Genel hastane başvurularında, bedensel hastalığı olanlarda, hastaneye yatan hastalar arasında, ergenlerde ve yaşlılarda majör depresyon genel popülasyondan daha yüksek oranlarda bulunur. Yine kadınlarda, erkeklerden yaklaşık iki kat daha yaygındır. Yaşam boyu majör depresyon yaygınlığı kadınlarda %10-25, erkeklerde ise %5-12 olarak görülmektedir.

Tanı

Ruhsal hastalıklarda tanı operasyonel ölçütlerle konur. Tanı koyarken belirtiler, bunların şiddeti, süresi ve dışta bırakma ölçütleri göz önüne alınır. Bütün dünyada en yaygın kullanılan tanı ve sınıflandırma sistemi Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından hazırlanan DSM-IV-TR’dir

Belirtileri

Çökkün duygudurum: Depresyonu olan insanların % 90’ı kendini sürekli çökkün, durgun, mutsuz hissettiğini söyler.

İlgi azalması, zevk alamama: Depresyondaki hastaların çoğu eskiden zevk aldığı, ilgilendiği şeylerden zevk alamamaktan yakınır. Bu durum süreklilik taşır ve hasta ilgilerinin hemen hepsini kaybeder.

İştah ve kilo değişiklikleri: Depresyon hastalarında iştah azlığı görülür, buna kilo kaybı eşlik edebilir. Bazı hastalarda ise tam tersine iştah ve kilo artışı olur.

Uyku bozukluğu: Uyku düzenindeki bozulmalar depresyonun sık görülen belirtilerinden biridir. Uykusuzluk, uykuya dalma güçlüğü, sık uyanma ya da erken uyanma şeklinde olabilir.

Motor etkinlikte değişiklik: Psikomotor yavaşlama ya da ajitasyon, şiddetli depresyonlarda görülen bir bulgudur.

Halsizlik ve enerji azlığı: Fazla bir aktivite yapmadan kişinin kendisini hemen her gün yorgun, halsiz ve enerjisiz hissetmesidir.

Suçluluk ve değersizlik hissi: Sürekli olarak geçmişteki küçük hatalarla ilgili aşırı suçlanma, kendini olumsuz değerlendirme, değersiz hissetme, kendine güvenin azalması depresyon için tipiktir.

Düşünme, dikkatini toplama güçlüğü ve kararsızlık: Depresyondaki kişiler sıklıkla düşüncelerinin yavaşladığı hissinden, unutkanlıktan, dikkatlerini bir noktaya odaklayamamaktan yakınır.

Tekrarlayan ölüm ve intihar düşünceleri: Ölüm düşünceleri (“ölsem de kurtulsam”, “ölsem herkes için daha iyi olur”) ya da intihar düşünceleri sorgulanması ve değerlendirilmesi gereken bir belirtidir.

Depresyon Nasıl Seyreder?

Son yıllarda yapılan çalışmalar, duygudurum bozukluklarının seyrinin sanıldığı kadar iyi olmadığını göstermektedir. Tek bir nöbetin tedavisi açısından bakıldığı zaman tedavi edilme olasılığı daha yüksek olmakla birlikte, hastalığın yineleme özelliği unutulmamalıdır. Tek bir depresyon nöbeti geçirenlerin yarısında hastalık yineler. Her yineleyen depresyon nöbeti sonraki nükslerin görülme olasılığını arttırır.

Depresyon Nasıl Ele Alınır?

Majör depresyon nöbetinin tedavisinin temeli psikofarmakolojiktir. Günümüzde depresyon tedavisinde kullanılan birçok antidepresan ilaç bulunmaktadır. Antidepresan ilaçlar, depresyon dışında birçok ruhsal bozukluğun tedavisinde de kullanılmaktadır.

Tedaviye yanıt iki-üç hafta düzenli kullandıktan sonra başlar. Bu durumun tedaviye başlarken hastaya mutlaka anlatılması gerekir. Aksi halde ilacın yararı olmadığını düşünen hasta tedaviyi kesebilir. İlaç etkisinin geç çıkması intihar riski yüksek olan hastalar için de önem taşır.

Majör depresyon tanısı konulan hastaya ve yakınlarına hastalık ile ilgili bilgi verilmelidir. İlaçların etkisinin geç başlayacağı, düzenli kullanılmalarının gereği, bağımlılık yapıcı nitelikte olmadıkları ve yan etkileri anlatılmalıdır. Hastanın ilaç kullanmayı belirtiler düzeldikten sonra altı ay süreyle ve aynı dozda sürdürmesi sağlanmalıdır. Yineleyen depresyonlarda daha uzun süreli tedavi gerekir.

Eğer hastada psikotik belirtiler, ağır intihar riski, bipolar bozukluk öyküsü, ağır vejetatif belirtiler varsa ya da uygulanan tedaviye karşın depresyon belirtileri sürüyorsa, bir psikiyatri uzmanına danışmak gerekir. Bu tip hastalarda tedaviye psikoterapötik yöntemler eklenebilir, ilaç kombinasyonları ya da elektrokonvülzif tedavi uygulanabilir.

Fatma Güven | Klinik Psikolog

Kaynaklar

• Rothshild AJ. Mood disorders. In: Nicholi AM Jr (ed). The Harvard Guide to Psychiatry. 3rd ed. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press, 1999: 281-307.
• Murray CJL, Lopez AD. Global Burden of Disease. Geneva: World Health Organization, 1996.
• Wells KB, Siewart K, Hays RD, et al. The functioning and well-being of depressed patients: Results from the Medical Medical Outcomes Study. JAMA 1989; 262: 954.
• Goodwin FK, Jamison KR. Suicide in Manic-Depressive Illness. New York: Oxford University Press, 1990.
• Akiskal HS. Mood disorders: Introduction and overview. In: Sadock BJ, Sadock VA (Eds). Comprehensive Textbook of Psychiatry. Vo1 I. 7th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 1999: 1284-98.
• Silverstone PH. Concise assessment for depression (CAD): A brief screening approach to depression in medically ill. J Psychosom Res 1996; 41: 161-70.
• Rouchell AM, Pounds R, Tierney JG. Depression. In: Wise MG, Rundell JR (Eds). Textbook of Consultation-Liason Psychiatry: Psychiatry in the Medically Ill. 2nd ed. Washington DC: American Psychiatric Press, 2002: 307-38.
• Gülseren L, Hekimsoy Z, Gülseren Ş ve ark. Diabetes mellituslu hastalarda depresyon, anksiyete, yaşam kalitesi ve yetiyitimi. Türk Psikiyatri Dergisi 2001; 12: 89-98.
• Aydın İO, Uluşahin A. Depression, anxiety comorbidity and disability in tuberculosis and chronic obstructive pulmonary disease patients: Applicability of GHQ-12. Gen Hosp Psychiatry 2001; 23: 77-83.
• Ormel J, Costa e Silva JA. The impact of psychopathology on disability and health perceptions. In: Üstün TB, Sartorius N (Eds). Mental Illness in General Health Care: An International Study. Chichester: John Wiley and Sons Ltd, 1995: 335-46.
• Freeling PR, Tylee A. Depression in General Practice. In: Paykel ES (Ed). 2nd ed. Edinburgh: Churchill and Livingstone, 1992: 651-66.
• Kılıç C, Rezaki M, Üstün B. Ankara’da ruh sağlığı hizmetine ulaşım yolları. Türk Psikiyatri Dergisi 1992; 3: 190-8.
• Kırpınar İ, Çayköylü A, Kuloğlu M. Erzurum’da ruh sağlığı birimlerine ulaşım yolları. Türk Psikiyatri Dergisi 1994; 5: 175-81.
• Blazer DG. Mood disorders: Epidemiology. In: Sadock BJ, Sadock VA (Eds). Comprehensive Textbook of Psychiatry. Vo1 I. 7th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 1999: 1298-308.
• Robins LN, Helzer JE, Weissman MM, et al. Lifetime prevalence of specific psychiatric disorders in three sites. Arch Gen Psychiatry 1984; 41: 949-8.
• Katon WJ, Schulberg H. Epidemiology of depression in primary care. Gen Hosp Psychiatry 1992; 14: 237-47.
• Kılıç C. Türkiye ruh sağlığı profili: Erişkin nüfusta ruhsal hastalıkların yaygınlığı, ilişkili faktörler, yetiyitimi ve ruh sağlığı hizmeti kullanımı sonuçları. Türkiye Ruh Sağlığı Profili Raporu. TC Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara, 1998.
• Rezaki MS, Özgen G, Kaplan İ, et al. Results from the Ankara centre. In: Üstün TB, Sartorius N (Eds). Mental Illness in General Health Care: An International Study. Chichester: John Wiley & Sons, 1995.
• Uçku R, Küey L. Yaşlılarda depresyon epidemiyolojisi yarı-kentsel bir bölgede 65 yaş üzerindeki yaşlılarda kesitsel bir Alan araştırması. Nöropsikiyatri Arşivi 1991; 1: 15-20.
• Maral I, Arslan S, İlhan M ve ark. Depresyon yaygınlığı ve risk etkenleri huzurevinde ve evde yaşayan yaşlılarda karşılaştırmalı bir çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi 2001; 12: 251-9.
• American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 4th ed. Text Revision. Washington DC: American Psychiatric Association, 2000.
• Üstün TB, Von Korff M. Primary mental health services: Access and provision of care. In: Üstün TB, Sartorius N (Eds). Mental Illness in General Health Care: An International Study. Chichester: John Wiley & Sons, 1995: 347-60.
• Uluşahin A, Başoğlu M, Paykel ES. A cross-cultural comparative study of depressive symptoms in British and Turkish clinical samples. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 1994; 29: 31-9.
• Ebert D, Martus P. Somatization as a core symptom of melancholic type depression. J Affect Dis 1994; 32: 253-6.
• Mirsal H, Gürdal A. Tedavi davranışını etkileyen sosyokültürel faktörlerin araştırılması. 3P Dergisi 1998; 6: 185-95.
• Özkan M, Sır A, Özçetin A ve ark. Bedenselleştiren hastalarda yaygın bunaltı bozukluğu, depresyon ve bunaltılı depresyon. Türk Psikiyatri Dergisi 1998; 9: 107-13.
• Kiloh LG. Pseudo-dementia. Acta-Psychiatr Scand 1961; 37: 336.
• Caine ED. Pseudodementia: Current concepts and future directions. Arch Gen Psychiatry 1981; 38: 1359-64.
• Emery OB, Breslau LD. Language deficits in depression. J Gerontol 1989; 44: 85-92.
• Angst J. The course of major depression, atypical bipolar disorder and bipolar disorder. In: Hippius H (Ed). New Results in Depression Research. Berlin: Springer Verlag, 1986: 26-35.
• Solomon DA, Keller MB, Leon AC, et al. Recovery from depression. A 10 year prospective follow-up across multiple episodes. Arch Gen Psychiatry 1997; 54: 1001-6.
• Furukawa TA, Kiturama T, Takahashi K. Time to recovery of an inception cohort with hitherto untreated unipolar major depressive episodes. Br J Psychiatry 2000; 177: 331-5.
• Baldessarini RJ. Current status of antidepressants clinical pharmacology and therapy. J Clin Psychiatry 1989; 50: 117-26.
• Bernstein JG. Drug Therapy in Psychiatry. 3rd ed. Part II. St Louis: Mosby, 1995.
• Andreasen NC, Black DW. Mood Disorders. In Introductory Textbook of Psychiatry. 3rd ed. Washington DC: American Psychiatric Publishing Inc, 2000: 269-314.
• Maxmen JS, Ward NG. Psychotropic Drugs Fast Facts. 2nd Ed. New York: WW Norton & Company, 1995.