Abraham Harold Maslow’un Hayatı
1908 yılında Brooklyn’de doğan Maslow, mutsuz bir çocukluk geçirmiştir. Babası alkolik ve ailesine karşı ilgisiz bir insandı. Annesi ise Maslow’un en ufak yanlış bir hareketinde onu cezalandırıyordu. Maslow, dış görünüşü sebebiyle çocukluğunda aşağılık duygusu içindeydi. Ergenlik döneminde bu aşağılık duygusunu üzerinden atmak için atletik becerilere yöneldiğini fakat başarılı olamadığını söylemiştir.
Bunun ardından kitaplara merak salmıştır. Daha sonra, ilk kez girdiği psikoloji dersinin ardından Cornell Üniversitesi’ne kayıt olmuş, 1934 yılında doktorasını tamamlamıştır. Maslow başlangıçta Watson ekolünden çok etkilenen bir davranışçıydı. Ayrıca Adler, Horney, Koffka, Wertheimer gibi Avrupalı psikologlarla olan temaslarından da etkilenmişti.
1951’den 1969’a dek olan dönemde Brandeis Üniversitesinde teorisini geliştirdi, yeniden düzenledi ve bir dizi kitapla sundu. Duyarlılık grupları hareketlerini destekledi ve 1960’larda çok ünlü bir kişi haline geldi. 1967’de APA’nın (Amerikan Psikoloji Derneği) başkanı seçildi. 8 Haziran 1970’te 62 yaşındayken vefat etti.
Maslow’un Psikolojiye Bakışı
Abraham H. Maslow, hümanizm ekolünü psikolojiye kazandırmıştır. Psikolojik metodlara güvenmemiştir ve kendi metodunun öznel ve deneyime dayalı olduğunu söyler. Psikanaliz ve Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) gibi determinist kuramların yetersiz olduğunu savunur. Maslow, bilinçdışını reddetmemiş hatta temel ihtiyaçların bilinçdışı olduğunu savunmuştur. Fakat Maslow’a göre, davranışlarımızın belirleyicisi bilinçdışı geçmiş değil, bireyin gelecekteki hedef ve beklentileridir.
Maslow İçin İnsan Nedir?
Maslow’un insanı ele alışı şu şekildedir:
- Her bireyin değiştiremeyeceği doğuştan gelen içsel doğası vardır. Bir bölümü insanlıkla ortak, bir bölümü ise bireyseldir.
- İnsanın doğası iyi ya da nötrdür. Yıkıcılık, kin, nefret gibi duyguların çevreden dolayı olabileceğini savunur.
- İçsel doğamızın iyi oluşunu ve desteklenerek mutlu bir insanın ortaya çıkabileceğini vurgular.
Maslow’a göre psikanalitik yaklaşım insanların hastalıklı yönünü göstermiş, insanın sağlıklı yönünün de ortaya çıkması gerektiğini öne sürmüştür. Ayrıca yıkıcılık ve gaddarlığın çevre etkisiyle ortaya çıkabileceğini savunur.
Güdülenme
Maslow için güdülenme çok önemlidir. Güdülenme, davranışı neyin motive ettiğidir. Maslow, iki türlü güdülenmeden bahseder. Bunlardan birincisi eksiklik güdüsüdür. Bir diğeri ise gelişme güdüleridir.
Eksiklik güdüsü, ihtiyaç duyulan nesnenin yetersizliğinden kaynaklanan güdüdür. Açlık, susuzluk, güvenlik gibi yaşamın devamı için gerekli olan gereksinimlerdir. Gereksinimler karşılandığında güdülenmeden çıkar. Bu eksiklik güdüsü, hayvanlarda ve bebeklerde de bulunur. Bir diğer güdü ise gelişme güdüsüdür. Gelişme güdüsü, ihtiyacın artmasına neden olan güdüdür. Gerilimi canlı tutma veya arttırma hedeflenir. Hedefe ulaşmadaki amaç olarak tanımlanır. Hiçbir zaman doyuma ulaşamaz ve psikolojik sağlığı besler. İnsanı, hayvan ve yeni doğandan ayırır. İyi bir insan olmak için hayat boyu uğraş içinde olmayı buna örnek verebiliriz.
İhtiyaçlar Hiyerarşisi
Maslow denilince herkesin aklına gelen ihtiyaçlar hiyerarşisinden bahsedelim. 5 evreden oluşan ihtiyaçlar hiyerarşisinin sıralaması şu şekildedir:
- Fizyolojik İhtiyaçlar: Açlık, susuzluk, uyku ve buna benzer temel yaşamsal ihtiyaçlar.
- Güvenlik İhtiyacı: Güvenlik, düzen ve dış faktörlerden kaynaklı tehlikelerden korunma.
- Ait Olma ve Sevgi İhtiyacı: Aidiyet, sevgi, kabul görme, sosyal yaşam vb.
- Değer İhtiyaçları: Statü, başarı, başkalarından saygı görme ve kendine saygı ihtiyacı.
- Kendini Gerçekleştirme: Gelişim, bir işi başarıyla tamamlama, yaratıcılık.
Maslow, 4 evreyi tamamlayarak sonuncu olan kendini gerçekleştirme ihtiyacına ulaşan kişilerin çok az olduğunu söyler. Maslow’a göre, üst düzey ihtiyaçlar insanların ayırt edici özelliğidir ve bunun ortaya çıkmasının nedeni psikolojik gelişim göstergesi olduğunu söyler.
Yapılan bir araştırmaya göre bir ABD vatandaşının;
- %85’i fizyolojik ihtiyaçlarını,
- %70’i güvenlik ihtiyaçlarını,
- %50’si sevgi ihtiyacını,
- %40’ı saygı/değer ihtiyacını,
- %10’u kendini gerçekleştirme ihtiyacını karşılayabilir.
Kendini Gerçekleştiren Bireyin Özellikleri
Maslow için kendini gerçekleştiren birey, gerçeği doğru ve tam algılar, çarpıtma yapmaz. Kendilerini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder. Bu kişiler içten ve doğal davranırlar, ikiyüzlülükten uzaktırlar. Yalnızlık ve mahremiyete önem verirler fakat diğer insanlarla da ilgilidirler. Yaratıcı ve yeniliğe açıktırlar.
Değerlendirme
Maslow’un bu kuramının olumlu yanları olduğu gibi eleştirileri de vardır. Olumlu olarak, insan doğasını güzel tanımlaması ve ihtiyaçlar hiyerarşisinin birçok alanda kullanılmasıdır. Fakat eleştiri olarak ise, iyimser bakış açısında olması, subjektif bakış açısı ve örneklem küçüklüğü olarak yorumlanmıştır.
Reyhan Can | Klinik Psikolog
Kaynakça
- McLeod, S., (2007). Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi. Basitçe Psikoloji, 1, 1-8.
- Yüceol, N., Maslow’un Gözünden “Kendini Gerçekleştiren İnsan”. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (1), 84-91.
- Schultz, D. P., Schultz, S. P., 2007 “Modern Psikoloji Tarihi” Kaknüs Yayınları, sf. 670-677.
Comments (1)